Konaakiri ñannde 2 jolal 2025

E innde, Ardiiɗo hawtaandi ndin Seneral Maamadii Dumbuyaa, Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen, Aamadu Wuuri Baa ardiino e ndee ñalaande dewo (alat) ka saare Konaakiri ɗoo hurmbitugol eɓɓoore eltere siwilɓe ka konu. Kañun eɓɓoore nden ko mojobe jowi ɗe liggotooɓe guluuje sappo e jannooɓe guluuje sappo. Kuugal ngal ko e innde yiɗugol ngenndi mun e ligganagol ndi waɗaa. Sabu no e ɗun faandaaje CNRD ɗin e nder heyɗintinal leydi ndin.

Ardiiɗo yaakitoraaɗo on e nder yewtere makko, o jarnuno liggotooɓe heyɓe ɓen nde tawnoo e nder jonte ɓe senndodii ngurdan maɓɓe ɗan e konunkeeɓe ɓen.  O anndintini wonndema “heyɗintinal ko ka haqqille fuɗɗorta, fii no ndimu ngun huuɓira e nder ngenndi ndin.” O lanndii gooto kala, ligganagol Gine e hoore iimaanu e needi. Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen anndini kadi wonndema ndee jeere aranere ɗoo ko jeere Maamadii Dummbuyaa nde innetee.

Yaakitoraaɗo fii golleeji Moodi Fayyaa, Burunoo hollii wonndema ndee eɓɓoore ko fii pottal ngenndi ndin e teddingol ɓure laamu ngun, nde tawnoo ko ɗe dimɗe naɓidal hakkunde yaakitorɗe ɗen e yaakitorde nden ka kiwal leydi ndin.

Yaakitoraaɗo kiwal ngal koohoo  Abuubakar Sidiki Kamaraa jarnii sukaaɓe ɓen, tentinii jeyaaɓe e ngal heyɗintinal, ngal o tuumata ɗoo e yeeso ko martoraaɓe e banŋe kiwal ngenndi ndin.

E innde eltaaɓe ɓen koolaaɗo konngol jeere innitiraande Seneral Maamadii Dummbuyaa nden, Moodi Mohammed Magasubaa, ƴettaniiɓe aadi, wonnde ɓe nafay ngenndi ndin e nder needi e yankinaare, ɓe wonay misal wonnande aroyayɓe ɓen O torii Ardiiɗo Hawtaandi ndin yo o tawe ka suɓo fii ardagol hawtaandi ndin ñannde 38 bowte 2025 fii no o toppitora e liggeeji ɗi o fuɗɗii.

Konaakiri ñannde 31 yarkoma  2025- Ardiiɗo yaakitooraaɓe ɓen ardike hurmbitugol jonnde mojobere ginenaaɓe fii bisineesi jammaande (GBF) e nder weerirde (hotel) ka saare konakiri.

GBF ko mojobere tinniinde e luujondiral ka pinal e faamu fotti fii ɓantal ngenndi ndin. “Himo yaadi e faandaanre timmbugol hunndaari yeñinal jiñinayngal, e laaɓungal sartiiji ɗi tawata no newina duuɗoral faggudu men ndun, yeñina jawle”, ɓanngini yaakitoraaɗo on e ɓanŋe suluuji mawɗi e njuɓɓudi yeñinooji cewɗi Dorfootu Jaakaa Sidibee

O ɓeytiti wonndema “GBF on no yaadi e faandaareeje Simandu 2040 ɗen. E nder miliyaaruuji 75 habbaaɗi yo yeñine, telen miliyaaruuji 45 moftete barki alla e sekter piriwee on fii eɓɓooje arane ɗen”.

Cukko ardiiɗo mojobere nden e ardiiɗo CGE-GUI Moodi Ansumaan Kaba ɓannginno wonnde GBF on no wonani ɓe kamɓe sekter piriwee njuɓɓudi yeñinayndi ɓantal wonannde kala ginenaajo.

Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen holii wonndema GBF on no wonndi e faandaare nde laamu ngun ardini, lowe ɗen ko senndaaɗe, men tammbitoto no haaniri fii ɓantal yeñinooɓe jawle ginenaaɓe ɓen : « Miɗo weltanoo gooto kala e mon, fii angisanɗe mon ɗen no sekter piriwee on wonira tugalal waylayngal faggudu ngenndi ndin.»

Ardiiɗo njuɓɓudi ndin Moodi Aamadu Wuuri Baa anndintinno wonnde no jeyaa e faandaare laamu ngun newingol no faggundu ndun ɓantora. Tippude e ɗun, « sekter piriwee on hinaa ɗowtugol tun haani waɗude e nder nduu waylanduru, ko himo haani wonude tugalal tigi e banŋeeji ɗin fow. »

O joofiniri innugol Gine no haani woɗaade wi’ugol ko fodoore si no alɗiri oogirɗe hayri waasi ɓantal : « Ɗe heewaa ɗen leyɗe ɓantorɗe sabu oogirɗe majje ɗen tun, ɓantal ko e banŋe ɗen fow ».

Konakiri, ñannde 29 yarkoma 2025 e innde Ardiiɗo Hawtaandi ndin Seneral Maamadii Dummbuyaa, Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen ardike hurmbitugol anital duuɓi 33 HAC on. Huurugol  jayndeeji ɗin e oo saa’i suɓo-suɓo ko tiitoonde anital hikkawal ngal. Ɗun non ko e tawnde ardiiɗo CNT on Doftooru Dansaa Kurumaa, e adiiɓe ardaade CNC e HAC on e wonndude e liggotooɓe ɓuy ka jayndeeji.

Ardiiɗo HAC Buubakar Yaasin Jallo tippunde e ngal anital kitaale, o jarnuno arnɓe liggiiɓe fii no jayndeeji ɗin hettira haqqeeji mun ko adii o jarnude Ardiiɗo Hawtaandi ndin Seneral Maamadii Dummbuyaa. Sabu ballal ngal o haaɓaali yeɗugol ɓe.

E nder yewtere makko, Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen jarnuno sanne adiiɓe daranaade fii kettal jeytaare jayndeeji ɗin, o jarni wonuɓe e mun fii ɓantal demokarasii. O anndintini wonndema jaynde ko tugalal mawngal e nder rendo ngon “ ko laamu nayamu” hiɗe haani jokkude faandaareeji majje ɗin no haaniri.

Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen, ɓannginno dillere fewndiinde nden e banŋe humpitugol ko fewndii ko ɗin waɗi si tawi HAC on no foddi e pehinorde huuraynde jayndeeji ɗin. O anndini wonnde laamu ngun no wonndi e anngisannde fii tammbitagol jayndeeji ɗin tentinii e banŋe darnugol cuuɗi jayndeyankooɓe ka lare leydi ndin e newinangol ɓii-leydi kala no o humpitora no haaniri.

Konaakiri ñannde 29 yarkoma 2025 – Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen tawaama e mawbaare (alarba) ka “Palee di peepul” e juuragol ngol ngenndi ndin ñinnani Aalhajji Maamuudu Kamara  Mawɗo musidal on Gine ka daande maayo, feƴƴinɗo e aaɓunde ka labutaani Sinoo-Gine. Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen e innde Ardiiɗo Hawtaandi ndin Seneral Maamadii Dummbuyaa wonndude e gollideteeɓe makko buy ka ardiigu, ɓe juurino furee Mawɗo musidal on adi o natteede Kindiyaa.

E nder ɗun, jayaaɓe e CNRD, jeyaaɓe ka ardiigu e ardiiɓe yaakitorde aranare e jeyaaɓe ka diina  buy bannginno e nder yewtereeji konnguɗi moƴƴi faande e neɗɗo mo ɓe haaɓaali waccirde neɗɗo yiɗuɗo ɓuttu.

Alahajji Maamuudu Kamara ko e hitaande 1945 jibinaa ka saare Kinndiyaa. O yeɗii ngurndan makko fow e fii ɓuttu e no ɓii-leydi en wuurira ngurndan newiiɗan. Faatunnde makko nden hayrinay jamaa on ko tiiɗi. Kono miccaaku ngu o jaalini ngun battinay e yeereeji arooji ɗin.

Ɓay juuragol ngol gasi, furee Mawɗo musidal on nattano kissan Kindiyaa saare ka o jibinaa fii yo wattine e nder teddule ɗe o hanndi fow.

Konaakiri ñannde 30 yarkoma 2025 – Ardiiɗo yaakitoraaɓe ben tolnii e ndee aaɓunde (tenen) njuɓɓudi ñinnoori Miisi Gine (COMIGUI). Ko ardii njuɓɓodi ndin ko sonna Aaminata Jallo. Hari himo wonndi e Miisi Gine on sonna Tigidanke Beretee e cukkoo Miis arano on  sonna Yuusuf Balde jammaaɗo Yuyu.

Ko woni sommbo tintidal maɓɓe ngal, ko yewtidugol fii hebulanagol foolotiro winndereyankoore nden. Ɗun non ko sonna Tigidanke Beretee woni ko nootanoytoo Gine e ngon foolotiro Miisi winndere waɗayngo ñannde 21 jolal (noowembur) 2025 e leydi Ta’iland. E hoore ɗun sonna Yuyu kañun tawde e foolotiro waɗayngo inneteengo “Miisi Yunayted Nasiyon ” waɗayngo ñannde 4 bowte (deesambur) ka saare Miyami e nder USA.  E innde COMIGUI Sonna Aaminata weltani laamu ngun sabu ko ngu woni e tammbitaade njuɓɓudi ndin e ɗee tummbondire ɗiɗi  fii ɓantugol cosaane e mbaadi Gine ndin e nder winndere nden.  Foolotiroyooɓe ɓen ɗiɗo kañun kadi holli wonnde hiɓe angisii fii townugol raaya e faataaji mun e nder ndimu.

Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen heyɗintinani ɓe tammbitannde ardiigu ngun tentinii e golle yaadude e miijooji Ardiiɗo Hawtaandi ndin fii ɓantugol Gine e nder windere nden.

Konaakiri, ñannde 30 yarkoma 2025 – Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen ardike hurmbitannde 18^ɓre mojobere ñinnaynde njuɓɓudiiji kawtital leyɗe fii sahel e nder weerirde  “hotel”ka saare ɗoo.

Jonnde nden ko gila ñannde 30 haa ñannde 31 yarkoma 2025 waɗata e kadi faandaare nden ko tinugol ɓure dañaaɗe ɗen e miijitoo fii no beydora e nder laral ngal ma e nder aduna on fow, holla ɗate no huurira faandaareeji kawtital leyɗe (nassyion-uni) ñoggiraaɗo ODD e nder Sahel on faade e damal innaangal l’UNISS (United Nations Integrated Strategy for the Sahel).

Sonna Kristel Yunees jaagorɗo nasiyon uni e leydi Gine e nder yewtere makko, o ɓannginni wonndema lara Sahel ngal no e saa’i sattuɗo. Deeƴere e ɓantal maggal duumiingal no humondiri e kuugal gooto kala e men fii no ɓuttu tabitira e maggal : « ko e nder ngon miijo haanuɗen jokkitaade e angisannde men fii wallitagol leyɗe Sahel ɗen fii no ɗe deeƴira, ɓantoo. »

Wonannde Moodi Abdullaayi Di’ey, jaagooɗo nasiyon uni fii ɓantal leyɗe Sahel, yurmondiral ngal haanaa ɓanngir e hawjere ko e giiɗe wintaari : « si en jogondiraali fii tontagol caɗeele men ɗen fii timmbugol ɓantal en yaltoytaa e mun. »

Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen bannginii wonndema Gine nde taawunoo ko e daande Sahel woni, no senndodi e maɓɓe piiji buy e nder laral ngal. Leydi Gine ko ngal e cele yimɓe e faggudu woni. Leydi Gine ndin no hakkunde Sahel e daande maayo ngen Atlantik.

Tippude e ɗun o holli hino haani ka huutoren laamu heyɗintinaagu e nder laral ngal tippude e baɗal gooto kala, e nanondiral e hoolaare : « Gine no toroo yo Sahel ardin laamu ngu fow tawaa e mun ka tawata leydi kala, musidal kala yo tawu no tawdoraa e pehe ɗen e geɓe ɗen. »

Ardiiɗo yaakitoraaɓe hommbirno yewtere mun nden e innde Ardiiɗo Hawtaandi ndin, angisannde mawnde laamu Gine ngun e tammbitagol ñinna ñoggaanɗe jonnde 18 ^ɓre mojobere nden e ɓe tawde e hoore haqiiqa e kala ko humondiri e deeƴere, e ɓuttu e kiwal e heyɗintinal leyɗe Sahel ɗen.

Konaakiri ñannde 30 yarkoma – e nder jokkitagol golle ngenndi ndin, e sukkinngol yiitidal fii nafa golleeji leydi ndin, Ardiiɗo yakitoraaɓe ben tummbondirii e adiiɓe mo ɓen ka yaakitorde aranere fii yewtugol ɓure mawɗe wonannde ngenndi ndin.

Ko ɗun ɗoo woni laabi tati hiɓe tummbondirde, gila o laamii yaakitorde aranere nden. Sakkitiiɗo on, ko ñannde 13 siilo (sanwiyee) 2025. No jeyaa e faandaare nden, senndodeede anndal hakkunde maɓɓe, anndondira e caɗeele tentinii wonannde adiiɓe ardaade ɓen.  : « Men faala tawnude sifa ɗee tummbondire e mbowka ngenndi ndin. » ɓeyditi ardiiɗo yaakitooraaɓe ben.

Ko tawanoo e tummbondiral ngal : Ahmed Tijjaan Suwaare, Kaabine Komaraa, Mohammed Sa’id Fofanaa e Momadii Yula. Ɓe yewtidi tiitooɗe ɗuuɗuɗe humondirɗe e ngenndi ndin. Gila yurmondiral e nder wonndigal haa e no ñinnirte njuɓɓudiiji ngenndi ndin, rewrude e n laamungun tabintinirta deeƴere njuɓɓudiiji mun ɗin.

E innde kambe aditiiɓe ardaade ka yaakitorde aranere Ahmed Tijjaan Suwaare weltorii kuugal ngal, sabu ko maande ɓenndere ɗowoodi e teddinngol njuɓɓudiiji ɗin : « Meɗen jarna Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen sabu teddungal e yaajere hakkil ko ɗowiraa kon ngal kuugal. Meɗen weltanoo fahin jagge (kabinee) makko ɗen sabu golle ɗe ɗe jokki ɗen e wallitagol no hannduyeeji ɗi o fawtii laatora.»

Konaakiri ñannde 27 yarkoma 2025, Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen, koohoo Aamadu Wuuri Baa,tolnuno kawtital REMAO ngal (Njuɓɓudi almuuɓe e banŋe ñawndugol hirnaange Afiriki). Nden jonnde wonuno sommbo no jannganaakuuɓe ginenaaɓe ɓen weeɓitira mbuuñaari maɓɓe ndin ka jonnde Ces e nder leydi Senegal. Ɓe holliti kadi wonndema Gine toɗɗaama fii ñinnugol jonnde aroore nden e hitaande 2026.

Wonii duuɓi noogay gila REMAO sincaa Wagadugu e nder leydi Burkina. Kawtital ngal no mofti jannganaakuuɓe duuɗuɓe e banŋe ñawndugol ka laral hirnaange Afiriki. Gila ngal sincaa, hitaande kala ngal timmbay jonnde e nder leydi tawaande e maggal fii ɓeyduru ganndal. Gine no tawdeede e ndun ɓeyduru ganndal.

Jonnde waɗunde nden Ces e hitaande 2025, gilaa ñannde 8 haa 17 Silto, ginenaaɓe ɓen yeɗano bure e mbuuñaaje jeetati. Ɗen ɓure ko batte golle leebbi ɗuuɗuɗi ɓen jannganaakuuɓe.

E innde seeniiɓe ɓen fow, Ardiiɗo salndu Gine REMAO ndun Davi le courtois ANANI jottinno weltaare yeruuɓe makko ɓen immorde e ko Ardiiɗo yaakitooraɓe ɓen sanniɓe kon tolni, e walkilaare Gine e banŋe folnugol jannde nden faadee e sukaaɓe ɓen.

Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen jarnuno jannganaakuuɓe ɓen weltaniiɓe sabu wakkilaare maɓɓe nden e ndun salndu jannde ɗon.

Koohoo Aamadu Wuuri Baa ɓannginannoɓe nafoore e ɓure ko woni kon e nder jannde e beleeɗe e yannkinaare wonunde nden e banŋe ñawndugol. Sabu ko yarlitaare mawnde fii nafugol mofte winndere nden.

O weltaniiɓe fota ko tawi kon sonnaaaɓe buy no jeyaa e maɓɓe. Seedee sonnaaɓe no janngunde fota e ko yadi e tasakuyee. Fii timmbugol jonnde Gine e hitaande 2026, o yamirno yo golle fii mun fuɗɗe kisan e dow naɓidal e yaakitoraaɗo on fii jannde ka duɗe mawɗe.

Conakiri ñannde 27 yarkoma 2025 Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen yahii hannde e aaɓunde (tenen) ka labutaani “sino-gineyen” wonndude e yaakitoraaɓe buy fii hiwrondirgol e ɓeynguure nden battanne faatuunnde Alahajji Maamuudu Kamaraa mawɗo musidal laral Gine daande maayo ngon

Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen, e innde Ardiiɗo Hawtaandi ndin Seneral Maamadii Dummbuyaa, yarlinno ɓeynguure, yarlini ginenaaɓe fow battane faatunnde nden.

Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen e nder yewtere makko nden, o anndintinno wonndema faatiiɗo on ko neɗɗo ɓuttu, mokobaa, e ko mooɓoowo. O anndintini fahin golleeji ɗi on waɗunoo fii hiwugol lollina fii pottal e nder leydi ndin.

Koohoo aamadu wuuri Baa holli wonndema e dow yamiroore Ardiiɗo Hawtaandi ndin, laamu ngun fawtike surrugol faatiiɗo on.

Hiwrondiral mawngal fii du’anagol furee on waɗay e talaata ñannde 28 yarkoma 2025 ka saa’i 10ɓo ka huɓeere Mbatu Mawngu (palee di peeple).

Konaakiri ñannde 27 yarkoma 2025 Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen Koohoo Aamadu Wuuri Baa tolnuno ƴeñinooɓe faggudu immorde e leydi Alserii ko ardinoo ɓe ko Moodi Mejaase Farid, Ardiiɗo ƴeewirde mawnde golleji ngenndi ndin Alserii (Laboratoire Central des Travaux Publics d’Algérie)

Ko holli fii makko, ko Usmaani Kabaa ardiiɗo yeñinooɓe jawle Gine. E kadi ko o hooreejo yeñinirde “Groupe Guiter SA”. Ngal tummbondiral ko tayre heyre fii huuwondiral hakkune Alserii e Gine

Moodi Mejaase Farid holli wonndema ngal huuwondiral ko fii wallitagol leydi gine ndin no ndi timmbira eɓɓooje mawɗe alhaaliji e no ndi ñinnira huuwondiral e banŋe faggudu “heɓaa-mi heɓa”, timmpude e nafindiral e yurmondiral ngal Afiriki anndiraa. : « ko addi men ko ƴeewugol, senndoda e mon ko men waawi waɗude fii no ɓantiren Gine.Ɗii haldigalji ɗoo, hattataa e Gine ɗi udditanay’en en fow dame…», ɓanngini Moodi Mejaase Farid.

Ɓay ɓe sannaama tolnaama, Ardiiɗo yaakitoraaɓe ɓen ɓannginanno ɓe wonndema gine no e wuurital, e no angisii fii ɓantal : « Alserii e mbawdi mun fow e ɓantal mun fow ko luujo mawɗo wonani men. Waawen huutorde ɗun fii yo en fow en nafitor.